Francja

Jeden z moich ulubionych krajów Europy.

Przemierzałem Francję wielokrotnie i udało mi się zobaczyć dosyć spory kawałek tego kraju. Odwiedziłem wiele miast, ale nigdy nie byłem w Paryżu. Muszę przyznać, że jakoś nigdy nie miałem na to weny i myślę, że nieprędko się tam wybiorę. Udało mi się objechać prawie cały kraj od północy na południe, łącznie z Lazurowym Wybrzeżem, szlakiem zamków nad Loarą. Jestem wielkim fanem nieżyjącego już francuskiego aktora Louis’a de Funes. Uwielbiam język francuski i niestety bezskutecznie próbuję się go nauczyć od lat.

---

Poniżej kilka faktów na temat tego kraju:

---

(fr. France, IPA: /fʁɑ̃s/), Republika Francuska (fr. République française /ʁe.py.blik fʁɑ̃.sɛz/) – państwo, którego część metropolitalna znajduje się w Europie Zachodniej, posiadające także zamorskie terytoria na innych kontynentach. Francja metropolitalna rozciąga się od Morza Śródziemnego na południu do kanału La Manche i Morza Północnego na północy, oraz od Renu na wschodzie do Zatoki Biskajskiej na zachodzie. Francuzi często nazywają swój kraj l’Hexagone (sześciokąt) – pochodzi to od kształtu Francji metropolitalnej.

Francja graniczy z Belgią, Luksemburgiem, Niemcami, Szwajcarią, Włochami, Monako, Andorą i Hiszpanią. Terytoria zamorskie graniczą również z Brazylią, Surinamem i Holandią. Kraj jest połączony z Wielką Brytanią przez Eurotunel przebiegający pod kanałem La Manche.

Republika Francuska jest unitarnym państwem demokratycznym, w którym ważną rolę odgrywa prezydent. Jest również piątym spośród najlepiej rozwiniętych krajów świata i dziewiątym w rankingu warunków życia. Najważniejsze ideały Francji sformułowane zostały w Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela i w występującym na drukach urzędowych i monetach haśle rewolucji francuskiej liberté, égalité, fraternité („wolność, równość, braterstwo”). Kraj należy do grona założycieli Unii Europejskiej. Ma największą powierzchnię spośród państw Wspólnoty. Francja jest także członkiem-założycielem Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz wchodzi w skład m.in. Frankofonii, G7 oraz Unii Łacińskiej. Jest stałym członkiem Rady Bezpieczeństwa ONZ, w której posiada prawo weta.

Francja ze względu na swoją liczbę ludności, potencjał gospodarczy, pozycję w Europie, wpływy w dawnych koloniach, silną armię (trzeci po Rosji i USA arsenał nuklearny), uchodzi za jedno z najpotężniejszych państw świata.

Pochodzenie nazwy kraju

Nazwa „Francja” pochodzi od germańskiego plemienia Franków, które zajmowało region po upadku Cesarstwa Zachodniorzymskiego. W otaczającym Paryż regionie Île-de-France powstało państwo francuskie.

Geografia

Francja jest krajem leżącym w większości w Europie Zachodniej, jednak posiadającym terytoria zależne i departamenty zamorskie na innych kontynentach. Powierzchnia metropolitarnej części Francji wynosi 551,5 tys. km², wskutek czego zajmuje czterdzieste ósme miejsce na świecie pod względem wielkości powierzchni, natomiast powierzchnia wraz z terytoriami zależnymi i departamentami zamorskimi 643 801 km².

Całkowita granica lądowa Francji to 2 892,4 km, w tym:

• Granice Francji metropolitarnej z:
  • Andorą – 56,6 km,
  • Belgią – 620 km,
  • Hiszpanią – 623 km,
  • Luksemburgiem – 73 km,
  • Monako – 4,4 km,
  • Niemcami – 451 km,
  • Szwajcarią – 573 km,
  • Włochami – 488 km.
• Granice terytoriów zależnych i departamentów zamorskich z:
  • Brazylią – 673 km,
  • Surinamem – 510 km,
  • Sint Maarten – 10,2 km

Akweny otaczające Francję

Francję oblewają następujące morza i oceany: od północy Morze Północne, od północnego zachodu kanał La Manche, od zachodu Ocean Atlantycki i Zatoka Biskajska oraz od południa Morze Śródziemne (z którego na wybrzeżu Francji wyróżnia się także Zatokę Lwią i Morze Liguryjskie). Największą francuską wyspę – Korsykę, oblewa także Morze Tyrreńskie. Terytoria zamorskie położone są nad oceanami: Atlantyckim, Indyjskim, Południowym i Spokojnym oraz nad Morzem Karaibskim. Całkowita długość wybrzeża wynosi 3427 km, z którego wyróżnia się inne wybrzeża o własnych nazwach: Wybrzeże Lazurowe (Riwiera Francuska), Côte d’Améthyste, Côte d’Argent, Côte de Jade, Côte d’Amour, Côte Sauvage, Côte d’Emeraude, Côte d’Albâtre.

Ukształtowanie powierzchni

Francja jest w większości krajem nizinnym – ponad połowa jej powierzchni leży na wysokości poniżej 200 m n.p.m. Głównymi obszarami nizinnymi są: na północnym wschodzie Nizina Flandryjska z licznymi bagnami będąca częścią Niziny Środkowoeuropejskiej, na północy równinny Basen Paryski i Basen Akwitański na południowym zachodzie. Na północnym zachodzie, na obszarze Bretanii i Normandii, rozciąga się stary Masyw Armorykański z wysokościami do 417 m n.p.m., wykształcony w orogenezie hercyńskiej. W południowo-środkowej części położony jest Masyw Centralny, wykształcony również w orogenezie hercyńskiej, o wyżynno-górzystej rzeźbie terenu, podzielony na mniejsze masywy zrębowe i kotliny. Charakterystyczną cechą tego pasma jest występowanie wielu stożków wygasłych wulkanów. Najwyższy z nich to Puy de Sancy (1885 m n.p.m.). Masyw Centralny opada stromo do doliny Rodanu oraz łagodnie, przez wyżynę Limousin, do Basenu Akwitańskiego. Hercyńskimi przedłużeniami Masywu Centralnego są: na północnym wschodzie Ardeny, a na wschodzie Wogezy. Wzdłuż granicy z Włochami, Szwajcarią, Hiszpanią i Andorą wznoszą się stosunkowo młode góry fałdowe: na południowym wschodzie Alpy z najwyższym szczytem Francji i jednocześnie całej Europy – Mont Blanc (4807 m n.p.m.) oraz zbudowane z fliszu Prealpy, a także wapienne góry Jura będące północnym przedłużeniem Alp (najwyższy punkt: Crêt de la Neige – 1723 m n.p.m.), z kolei na południowym zachodzie Pireneje z najwyższym szczytem na terenie Francji – Vignemale (3298 m n.p.m.).

• Najwyższy punkt: Mont Blanc 4807 m n.p.m.
• Najniższy punkt: delta Rodanu 2 m p.p.m.
• Większe miasta:
  • Paryż – 12,34 mln mieszkańców (obszar miejski 2012)
  • Lyon – 2,21 mln
  • Marsylia+Aix-en-Provence – 1,73 mln
  • Tuluza – 1,27 mln
  • Lille – 1,17 mln
  • Bordeaux – 1,16 mln
  • Nicea – 1,00 mln
  • Nantes – 898 tys.
  • Strasburg – 769 tys.
  • Rennes – 690 tys.
• Język urzędowy: francuski
• Inne języki w użyciu: niemiecki, włoski, bretoński, baskijski, kataloński, niderlandzki, polski, arabski, berberyjski, romski oraz afrykańskie itd.

Historia

Granice współczesnej Francji pokrywają się mniej więcej z granicami starożytnej Galii, która była zamieszkana przez celtyckich Galów. Galowie zostali podbici przez Rzymian w I wieku p.n.e. Ostatecznie Galowie przejęli kulturę oraz mowę najeźdźców. Podobnie było z chrześcijaństwem, które zostało przyjęte na tych terenach w II wieku n.e. i III wieku n.e.

W IV wieku n.e. germańskie plemiona, głównie Frankowie (od których to pochodzi starożytna nazwa „Francie”), przekroczyły Ren i zajęły Galię. Współczesna nazwa „France” pochodzi od nazwy feudalnych dóbr królów Francji z dynastii Kapetyngów wokół Paryża. Jako samodzielne państwo Francja istnieje od 843 wraz z podziałem imperium karolińskiego na części wschodnią, centralną i zachodnią. Zachodnia część w przybliżeniu odpowiadała terytorium współczesnej Francji.

Potomkowie Karola Wielkiego rządzili we Francji aż do 20 sierpnia 987, kiedy to Hugo Kapet został koronowany na króla Francji. Jego potomkowie z dynastii Kapetyngów, Walezjuszów oraz Burbonów stopniowo zjednoczyli kraj w wyniku serii wojen oraz dynastycznego dziedziczenia tronu. Od czasów Filipa II Augusta państwo nazywane jest oficjalnie Francją (dotychczas znane jako Królestwo Franków). Szczyt rozwoju monarchia francuska osiągnęła w XVII wieku pod rządami Ludwika XIV. W tym czasie Francja miała ogromny wpływ na europejską politykę, gospodarkę i kulturę, stając się wówczas najludniejszym krajem w Europie.

W tym samym czasie Burbonowie zajęli miejsce Habsburgów w Hiszpanii w następstwie wojny hiszpańskiej.

Francja była monarchią do 1792, kiedy to w wyniku rewolucji francuskiej została utworzona I Republika Francuska. Napoleon Bonaparte przejął kontrolę w republice w 1799 przyjmując tytuł I Konsula. W maju 1804 roku Francja została proklamowana cesarstwem. W wyniku kilku wojen jego armie podbiły wiele krajów, ustanawiając w nich władców wywodzących się z rodziny Bonaparte. W następstwie upadku Napoleona w 1815 we Francji została przywrócona monarchia. W 1830 w wyniku tzw. rewolucji lipcowej powstała konstytucyjna Monarchia Lipcowa, zastąpiona w 1848 przez II Republikę. Krótki okres tej formy rządów zakończył się w 1852, kiedy to Ludwik Napoleon (Napoleon III) ogłosił powstanie II cesarstwa. Ludwik Napoleon został obalony w wyniku wojny francusko-pruskiej w 1870 i cesarstwo zostało zastąpione przez III republikę.

W XX w. zaznaczał się powolny schyłek imperialnej pozycji Francji. W I wojnie światowej Francja była jeszcze aktywnym i znaczącym elementem koalicji zwycięzców. Dekretem 11 marca 1922 papież Pius XI ustanowił patronki Francji: Najświętszą Marię Pannę Wniebowziętą jako pierwszorzędną, a św. Joannę d’Arc jako drugorzędną. II wojna światowa jednak okazała się militarną klęską. Zajęcie i okupowanie kraju przez wojska niemieckie, kolaboracja z Niemcami były początkami zmierzchu roli Francji w świecie, chociaż nadal Francja zachowuje znaczącą pozycję w Europie. Bardzo niekorzystnie odbiło się to również na francuskiej gospodarce, liczebności populacji oraz w efekcie przyczyniło się do straty pozycji państwa dominującego w świecie. IV Republika została ustanowiona po II wojnie światowej, aby ostatecznie w 1958 ulec przekształceniu w obecną półprezydencką V Republikę.

Klimat

Na północy kraju wilgotny klimat umiarkowany (chłodne lata, dość ciepłe zimy). Wiosna to najlepsza pora na zwiedzanie Paryża, trzeba być jednak przygotowanym na deszcze. Jesienią ranki bywają raczej zimne i nieprzyjemne, ale przed południem się wypogadza.

Na południu lata są suche, a temperatura często przekracza 30 °C. Sporadycznie występują silne burze i grad. Zimy są łagodne (temperatury na wybrzeżu Morza Śródziemnego rzadko spadają poniżej 10 °C) i często deszczowe. Jeszcze więcej opadów można się spodziewać wiosną.

Wiele obszarów Francji ma odrębny mikroklimat. Utrapieniem Południa stał się porywisty, chłodny mistral. Wiatr ten wieje głównie zimą i wiosną, przynosząc słoneczną pogodę i jasne, bezchmurne niebo.

Turystyka

W 2015 roku Francja była najchętniej odwiedzanym państwem na świecie; kraj ten odwiedziło 84,452 mln turystów (0,9% więcej niż w roku poprzednim). Pod względem przychodów z turystyki, w 2015 Francja zajęła czwarte miejsce na świecie z wynikiem 45,920 mld dolarów. Osoby pozostające poniżej 24 godzin na terytorium kraju (np. mieszkańcy Europy północnej podróżujący na urlopy do Włoch czy Hiszpanii) nie są uwzględnione w tej statystyce. Na terytorium Francji znajduje się wiele miast o wysokiej wartości kulturalnej, na czele z Paryżem, a także licznych plaż, kurortów nadmorskich, ośrodków sportów zimowych oraz regionów wiejskich o wysokich walorach krajobrazowych. Poza tradycyjną turystyką Francja przyciąga również pielgrzymów do Lourdes, sanktuarium odwiedzanego rocznie przez kilka milionów osób.

Francja posiada 42 obiekty wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO (w tym 1 na Nowej Kaledonii i 1 na Reunionie) – jest to w rankingu drugie miejsce na świecie po Włoszech.

Transport

Transport drogowy

Całkowita długość sieci drogowej we Francji wynosi 893 300 km, w całości posiadających nawierzchnię asfaltową. Długość autostrad i dróg ekspresowych wynosi ok. 12 000 km.

Transport samochodowy jest podstawą transportu we Francji, zarówno pasażerskiego (86,2% ogólnej pracy przewozowej w 2004), jak i towarowego (80,5% ogólnej pracy przewozowej w 2005).

Transport kolejowy

Całkowita długość sieci kolejowej we Francji wynosi 31 939 km (w tym 31 840 km eksploatowanych przez państwowe przedsiębiorstwo SNCF) i zarządzanych przez RFF. Zelektryfikowana jest blisko połowa sieci kolejowej (14 176 km), 12 132 km linii posiada dwa lub więcej torów. Szczególną cechą francuskiej sieci kolejowej jest występowanie dwóch różnych systemów zasilania energią elektryczną: napięcie stałe 1,5 kV występuje głównie na liniach na południu kraju (elektryfikowanych jako pierwsze); napięcie przemienne 25 kV o częstotliwości 50 Hz występuje na liniach na północy kraju oraz na wszystkich liniach dużej prędkości. Ruch pociągów jest lewostronny z wyjątkiem obszarów na zachodzie kraju.

Transport kolejowy odgrywa we Francji niewielką rolę. Udział kolei w ogólnej pracy przewozowej wynosi 8,6% w przewozie pasażerów (2002) oraz 16% w przewozie towarów.

Połączenia pasażerskie między Paryżem a największymi miastami kraju są obsługiwane przez pociągi TGV, osiągające prędkości maksymalne rzędu 300 km/h i handlowe powyżej 200 km/h. W chwili obecnej pociągi TGV łączą Paryż z ośrodkami leżącymi na czterech kierunkach: północnym, zachodnim, południowo-zachodnim i południowo-wschodnim. W 2007 r. ukończono budowę linii dużych prędkości łączącej Paryż ze wschodnią częścią kraju.
Niewielki odsetek pasażerów podróżuje pociągami TGV między największymi miastami kraju, na kierunkach pokrywających się z połączeniami do Paryża (głównie na osi Marsylia – Lyon – Lille).

Regionalny transport kolejowy pozostaje w gestii regionów, które zlecają prowadzenie przewozów przedsiębiorstwu SNCF pod marką TER. Rentowność tych przewozów oscyluje wokół 30%, co pociąga za sobą duże dotacje ze strony władz regionalnych. W ostatnich latach poczyniły one również duże wydatki związane z wymianą taboru i zwiększeniem częstotliwości kursowania pociągów.

Publiczny transport zbiorowy

W wielu miastach takich, jak np. Paryż, Nicea, Lille czy Grenoble, mocno rozwinęła się sieć tramwajowa. W wielu miastach jest ona obecna od niedawna, ponieważ linie były likwidowane i przywracane, będąc tańsze w utrzymaniu niż metro.

Transport lotniczy

Transport lotniczy jest dość rozwiniętą dziedziną gospodarki we Francji. Główną francuską linią lotniczą jest Air France. W Tuluzie znajduje się fabryka Airbus. Najważniejsze lotniska we Francji to: Paryż Charles de Gaulle i Orly, Lyon Saint Exupéry, Nicea Côte d’Azur oraz Marsylia Provence.

Miasta

Lp.	Miasto	Liczba mieszkańców	Obszar metropolitalny (2007)	Region
1	Paryż	2 153 600	12 067 000	Île-de-France
2	Lyon	466 400	1 783 400	Owernia-Rodan-Alpy
3	Marsylia	820 900	1 605 000	Prowansja-Alpy-Lazurowe Wybrzeże
4	Lille	225 100	1 230 000	Hauts-de-France
5	Tuluza	435 000	1 117 000	Oksytania
6	Bordeaux	230 600	1 000 000	Nowa Akwitania
7	Nicea	347 900	968 903	Prowansja-Alpy-Lazurowe Wybrzeże
8	Nantes	281 800	763 000	Kraj Loary
9	Strasburg	272 700	702 412	Grand Est
10	Tulon	166 800	565 000	Prowansja-Alpy-Lazurowe Wybrzeże
11	Rennes	209 900	550 000	Bretania
12	Grenoble	156 000	531 000	Owernia-Rodan-Alpy