Andora, Księstwo Andory

To było dawno temu, więc nie pamiętam wiele z podróży do Andory.

Co utkwiło w mojej pamięci to górska droga w i sklepy bezcłowe, które były bardzo popularne w latach 90-tych. Pojechaliśmy tam wracając z Hiszpanii i udało nam się troszkę tam pokręcić. Być może jeszcze tam wrócę, podczas kolejnej wyprawy po Europie.


Poniżej kilka faktów na temat tego kraju:


(kat. Principat d’Andorra [prinsiˈpat dənˈdorə]), nazwa historyczna (tradycyjna): Doliny Andory (kat. Les Valls d’Andorra) – małe państwo w południowo-zachodniej Europie, bez dostępu do morza. Leży w Pirenejach, granicząc od północy z Francją, a od południa z Hiszpanią.

Geografia

Andora to kraj leżący w Pirenejach i całkowicie pokryty górami. Ma powierzchnię 462 km². Średnia wysokość terenu to 1996 m n.p.m. Na licznych zboczach często występują wysokogórskie łąki i lasy. Najwyższy punkt w państwie to szczyt góry Pic Alt de la Coma Pedrosa (2942 m n.p.m.), najniższym jest Riu Runer, który leży w pobliżu granicy z Hiszpanią na wysokości 840 m n.p.m. Andora graniczy z Francją na północy, północnym wschodzie i północnym zachodzie i z Hiszpanią na południu, południowym wschodzie i zachodzie. Najdłuższą rzeką jest Valira, będąca dopływem hiszpańskiej rzeki Segre.

Andora dzieli się na 7 parafii (kat. parròquia).

Najważniejsze miejscowości tego kraju to:

  • Andora – 19,6 tys. mieszk.
  • Escaldes-Engordany – 14,0 tys. mieszk.
  • Sant Julià de Lòria – 7,7 tys. mieszk.
  • Encamp – 7,5 tys. mieszk.
  • La Massana – 5,0 tys. mieszk.
  • Santa Coloma – 3,0 tys. mieszk.
  • Ordino – 3,0 tys. mieszk.
  • Pas de la Casa – 2,4 tys. mieszk.

W Andorze panuje klimat podzwrotnikowy śródziemnomorski.

Do zasobów naturalnych kraju zalicza się żelazo, miedź, ołów, drewno.

Granice

Andora graniczy z dwoma państwami:
Hiszpanią – 65 km
Francją – 60 km

Mapa topograficzna Andory

Mapa topograficzna Andory

Historia

W nagrodę za waleczność mieszkańców podczas walk z Maurami Karol Wielki nadał Andorze prawa miejskie. Następnie stała się ona lennem hrabiów Urgell, aby ostatecznie w 1133 r. przejść pod władanie biskupa z La Seu d’Urgell. W XII wieku była przedmiotem sporu pomiędzy biskupami a ich francuskimi sąsiadami z północy, hrabiami z Foix. W 1278 r. udało się rozwiązać konflikt – na mocy zawartego porozumienia biskup i hrabia zostali współrządcami. Andora natomiast zobowiązała się płacić obu stronom daniny: biskupom Urgell w wysokości 460 peset rocznie, hrabiom Foix w wysokości 960 franków rocznie. W 1419 r. na wniosek ludności Andory został powołany lokalny parlament nazywany Radą Terytorialną (Consell de la Terra), później przekształcony w Radę Generalną (Consell General). W 1607 król Henryk IV, hrabia Foix wydał edykt, na mocy którego przekazał swe prawa do współrządzenia Andorą francuskiemu władcy.

W okresie 1812–1813 Cesarstwo Francuskie zajęło Katalonię i podzieliło ją na cztery departamenty. Wówczas Andora weszła w skład jednego z nich (départament de Sègre). W 1933 r. Francja zajęła Andorę wobec społecznych zamieszek przed wyborami.

12 lipca 1934 r. rosyjski awanturnik Boris M. Skosyriew ogłosił się Borisem I, niepodległym księciem Andory, równocześnie ogłaszając wojnę przeciwko biskupowi z Urgel. 20 lipca został aresztowany przez policję hiszpańską i wydalony z Hiszpanii. W latach 1936–1940 w Andorze stacjonował francuski garnizon, aby przeciwdziałać wpływom hiszpańskiej wojny domowej.

W czasie II wojny światowej Andora pozostawała neutralna, ale dopiero w 1958 r. ogłosiła pokój z Niemcami po I wojnie (1914-1918), z którymi pozostawała w stanie formalnej wojny, co zostało pominięte w traktacie wersalskim. Pozostawiona w stanie pewnej izolacji Andora była niejako poza głównym nurtem europejskiej historii. W ostatnich czasach, dzięki kwitnącej turystyce oraz rozwojowi transportu, udało się jej wyjść z tej izolacji oraz gruntownie zmienić swój system polityczny w 1993 roku, gdy została członkiem ONZ.

Etymologia nazwy

Nazwa Andora wywodzi się prawdopodobnie z nawarryjskiego słowa anduriall, oznaczającego kraj pokryty zaroślami; według innych teorii jest pochodzenia baskijskiego.

Legendarne pochodzenie nazwy kraju wiązane jest z wymienianym w Starym Testamencie miastem Endor, a jej upowszechnienie przypisuje się bądź Saracenom, którzy schronili się w tutejszych górach, uciekając ku północy, bądź Ludwikowi Pobożnemu, synowi Karola Wielkiego. Miał on ujrzeć w krajobrazie dolin Andory podobieństwo do doliny leżącej między górą Hermon a górą Tabor w Palestynie i nazwał nowo ujrzane terytorium Endor.

Inna wersja wyprowadza nazwę państwa od hiszpańskiego „ando” (wysoki) i „oro” (złoto, żelazo). Nazwa może pochodzić od celtyckich wyrazów „an” (wiatr) i „dor” (brama), co oznacza „brama wiatrów”. Trzecia etymologia nawiązuje do wyrazu „andar”, po hiszpańsku chodzić, wędrować, przemieszczać się.

Transport

Andora nie posiada transportu kolejowego ani lotniska, ale ma bardzo dobrze rozwiniętą sieć dróg i prywatnych linii autobusowych. Podróż samochodem z Barcelony do Andory zajmuje około 3 godzin.

Istnieje natomiast transport powietrzny oparty głównie na śmigłowcach. Komercyjne lądowiska znajdują się m.in. w La Massana, Arinsal i Escaldes-Engordany.

Dodaj komentarz