Zielona wyspa, jednak nie tak zielona jak nam się wydaje.
Cóż, mam mieszane uczucia co do tego kraju. Jeżeli chodzi o ludzi to jest dobrze, ale niestety to co chciałem tu zobaczyć bardzo mnie zawiodło. Najpiękniejsze tereny tego kraju zostały wyprzedane, a większość zasłonięta wysokimi płotami. Jest oczywiście kilka parków narodowych, ale to zbyt mało. Muszę przyznać, że kiedy przekroczyłem granicę Irlandii Północnej, poczułem się dużo lepiej.
Poniżej kilka faktów na temat tego kraju:
Nieoficjalnie Republika Irlandii (irl. Éire /ˈeːɾʲə/, Poblacht na hÉireann; ang. Ireland, Republic of Ireland) – państwo wyspiarskie w Europie Zachodniej, zajmujące większość terytorium wyspy Irlandia, członek Unii Europejskiej.
Nazwa
Pochodzenie nazwy
Historyczną, łacińską nazwą Irlandii, nadaną przez Rzymian, była Hibernia, pochodząca od greckiego określenia Ἰουερνία (Iuernia). Spotykana jest także nazwa Ἰέρνη (Iernē). Nazwa rzymska została „przerobiona” na Hibernia ze względu na swoje podobieństwo do wyrazu (łac.) hibernus – „zimowy”. Staroirlandzkie zapożyczenie nazwy jako īweriū / īwerion, po pewnym czasie przeistoczyło się we współczesną nazwę Éire.
Nazwa współczesna
Konstytucja Irlandii z 1937 roku stanowi, iż oficjalną nazwą państwa jest Éire (w języku irlandzkim) oraz Ireland (w języku angielskim). Nazwy te używane są podczas podpisywania umów międzynarodowych i traktatów stowarzyszeniowych. Niemniej, jako opisu państwa, stosuje się irlandzką nazwę Poblacht na hÉireann lub jej angielską wersję Republic of Ireland. Używanie jednej nazwy dla określenia wyspy, jak i państwa, miało na celu podkreślenie integralności Irlandii Północnej i pozostałej części wyspy, jako jednego organizmu państwowego. Państwa stowarzyszone we Wspólnocie Narodów, włączając w to Zjednoczone Królestwo, dla określenia Irlandii jako państwa używają nazwy Éire. Podobnie w państwach europejskich, przesyłki pocztowe adresowane są do Irlandii z dodatkowym dopiskiem Éire. Według przepisów z roku 1947 w pismach urzędowych dotyczących Irlandii jako państwa powinno stosować się nazwę Éire.
Geografia
- Najważniejsze miasta:
- Dublin (ludność miasta 527 612, ludność aglomeracji 1 273 069)
- Cork (ludność miasta 119 230)
- Galway (ludność miasta 75 529)
- Limerick (ludność miasta 57 106)
- Waterford (ludność miasta 46 732)
- Położenie
- Dostęp do Morza Irlandzkiego, Morza Celtyckiego, Oceanu Atlantyckiego, a od Wielkiej Brytanii oddziela ją Kanał św. Jerzego.
- Dł. wybrzeża 1448 km
- Dł. granicy z Irlandią Północną (częścią Zjednoczonego Królestwa) 360 km
- Najwyższy punkt Carrantuohill 1041 m n.p.m.
- Najniższy punkt Ocean Atlantycki 0 m.
- Najdłuższa rzeka Shannon 386 km
- Największe jezioro Lough Corrib 176 km²
- Klimat
- Umiarkowanie ciepły (w wyniku oddziaływania ciepłego prądu morskiego Północnoatlantyckiego)
- Niskie amplitudy rocznych temperatur
- Wysoka wilgotność powietrza oraz częste opady deszczu
Historia
Pierwsze znane ślady osadnictwa na terenach Irlandii szacowane są na około 8000 p.n.e. i były to migracje myśliwych z kontynentu europejskiego. Pozostałością po tych ludach są serie neolitycznych grobowców jak np. Newgrange. Rzymianie nie podjęli próby podboju wyspy, mimo bliskości Brytanii. Od V wieku naszej ery wyspa była chrystianizowana za sprawą św. Patryka, zaś od VIII wieku rozpoczęła się inwazja wikingów, która w 1014 ostatecznie została odparta za sprawą wojsk ówczesnego króla Briana Śmiałego.
Od 1169 rozpoczęły się wyprawy anglo-normandzkie, rozpoczynając tym samym wielowiekową dominację angielską nad wyspą. W okresie tym miały miejsce wielokrotnie różnego rodzaju powstania i wojny przeciwko dominacji, jak irlandzka wojna dziewięcioletnia w 1594, bitwa nad rzeką Boyne w 1690 czy też rewolucja irlandzka w 1798. Jednocześnie strona Anglii nie trwała bezczynnie. Już w 1175 Anglia umocniła wpływy poprzez Traktat windsorski, w 1605 rozpoczęła wysiedlenia zwane plantacją Ulsteru, natomiast na podstawie aktu z 1800 roku połączyła się z Irlandią w jedno państwo, tworząc Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii.
Wielki głód miał miejsce w Irlandii w latach 1845–1849. Populacja Irlandii zmniejszyła się wówczas o 20%, doszło również do wielkiej fali emigracji – Irlandię opuściły 2 000 000 osób.
Koniec angielskiej dominacji miał miejsce w początkach XX wieku, najpierw poprzez rozpoczęcie powstania wielkanocnego w 1916 roku oraz poprzez podpisanie Traktatu angielsko-irlandzkiego w 1921. W tym okresie powstał również pierwszy rząd irlandzki z Éamonem de Valerą na czele, co spowodowało wybuch irlandzkiej wojny domowej. Ostatecznie w 1937 w życie weszła Konstytucja Irlandii, na mocy której utworzono państwo Irlandię, która to obowiązuje do dnia dzisiejszego.
W 1955 roku Irlandia stała się członkiem ONZ, zaś w 1973 wstąpiła do Wspólnoty Europejskiej. W 1969 roku swój początek miał polityczno-etniczny konflikt w Irlandii Północnej, zakończony w 1998 roku podpisaniem porozumienia wielkopiątkowego pomiędzy Irlandią i Wielką Brytanią.
Transport
Strategiczne znaczenie ma transport drogowy. Irlandia ma gęstą sieć dróg, które często nie są jednak w najlepszym stanie, a ich całkowita długość wynosi 92 327 km, z czego ok. 1017 km ma standard autostrady (2018). Większość autostrad jest płatna. W Irlandii obowiązuje ruch lewostronny. Oprócz licznych przewoźników prywatnych transportem autobusowym w kraju zajmuje się subsydiowana przez państwo firma Bus Éireann. Firma ta jest odpowiedzialna zarówno za transport międzymiastowy, jak i za transport lokalny (komunikacja miejska w kilku większych miastach jednakże z wyłączeniem Dublina).
Sieć kolejowa ma dł. 1944 km i jej wyłącznym operatorem jest firma Iarnród Éireann. W ostatnich latach rozwijają się także inne formy transportu szynowego, czyli tramwaj Luas w Dublinie oraz planowane metro.
Najważniejszymi portami handlowymi są Dublin i Cork, a morska żegluga handlowa liczy 150 statków. Największym portem morskim jest Dublin, zaś przewozy transatlantyckie obejmują przede wszystkim Cork. Przystanie promowe w Dublinie, Dún Laoghaire oraz Rosslare zapewniają połączenia z głównymi portami Wielkiej Brytanii.
Zbudowana w XVIII i XIX w., a następnie modernizowana sieć kanałów służy przede wszystkim do przewozu towarów, lecz ma także znaczenie turystyczne.
Międzynarodowe porty lotnicze w Dublinie, Cork, Knock oraz Shannon są znane także jako strefy wolnocłowe. Irlandia ma 40 lotnisk krajowych i międzynarodowych. Połączenia transatlantyckie obsługiwane są przez Shannon i Knock, zaś europejskie przez Kerry, Cork, Dublin, Galway. W poł. 1990 wszystkie lotniska obsługiwały około 10,5 mln pasażerów. Gwałtowny wzrost liczby podróżujących liniami lotniczymi w związku z pojawieniem się tzw. „tanich przewoźników”, przede wszystkim Ryanair, wymógł duże inwestycje w infrastrukturę lotniczą. Samo lotnisko w Dublinie w 2008 roku odprawiło 23.5 miliona pasażerów, a dzięki powstałemu nowemu terminalowi T2 liczba ta stale wzrasta.
Kuchnia
Najbardziej znanym daniem jest gulasz irlandzki z jagnięciny lub baraniny. Mięso dusi się z ziemniakami, cebulą, marchewką, porem i kaszą jęczmienną. Od XIX wieku ziemniaki są podstawą diety Irlandczyków.