Dla mnie wyjątkowy i najpiękniejszy kraj na świecie.
Ktoś kiedyś powiedział patrząc na to miejsce, że „jest jakby w raju…” i ja też tak sądzę, kiedy tylko tu przyjeżdżam! Dzika przyroda, majestatyczne góry, lodowce, ocean i niesamowici ludzie. Miejsce dla prawdziwego podróżnika z dziką duszą, kochającego wędrówki. Ta kraina to dwie główne wyspy (północna i południowa). Ja osobiście wolę Wyspę Południową, ale tak naprawdę to ciężko je faworyzować.
Każda ma coś w sobie, a Nowa Zelandia przyciąga mnie tak bardzo, że byłby to mój numer 1 do zamieszkania.
Poniżej kilka faktów na temat tego kraju:
(ang. New Zealand [nju:ˈzi:lənd], język maoryski Aotearoa [aɔˈtɛaɾɔa], Kraj Długiej Białej Chmury) – państwo wyspiarskie położone na południowo-zachodnim Pacyfiku i składające się z dwóch głównych wysp (Północnej i Południowej) oraz szeregu mniejszych, w tym wyspy Stewart i wysp Chatham. W skład Nowej Zelandii (a dokładniej w skład królestwa stowarzyszeniowego Nowej Zelandii, połączonego unią personalną z Wielką Brytanią i innymi królestwami stowarzyszeniowymi) wchodzą również terytoria stowarzyszone z Nową Zelandią lub od niej zależne: Wyspy Cooka i Niue, które są samorządne oraz Tokelau i Dependencja Rossa.
Nazwa
Odkrywca Nowej Zelandii, żeglarz holenderski Abel Tasman, nazwał ją „Staaten Landt”, tzn. Ziemia Stanów, na cześć ówczesnych Stanów Generalnych. Nazwa „Nieuw Zeeland” – Nowa Zelandia, pojawiła się 23 lata później na mapie holenderskiej z 1665. Pochodzi ona od nazwy holenderskiej prowincji Zelandia.
Położenie
Punktem skrajnie północnym jest Przylądek Północny (ang. Cape Reinga) na Wyspie Północnej – 34°25′44″S, najdalej na południe wysunięty jest Przylądek Południowo-Zachodni na wyspie Stewart – 47°17′24″S. Najdalej na zachód leży Przylądek Zachodni na Wyspie Południowej – 166°25′39″E, a najdalej na wschód – Przylądek Wschodni na Wyspie Północnej – 178°32′59″E. Rozciągłość Nowej Zelandii z północy na południe wynosi ok. 1500 km, a ze wschodu na zachód – ok. 200 km. Od sąsiednich kontynentów i wysp dzielą ją znaczne odległości.
Odległości od Nowej Zelandii:
- Australia – 1600 km
- Antarktyda – 2400 km
- Fidżi – 2131 km
- Panama – 12 100 km
- San Francisco – 10 940 km
- Tahiti – 4348 km
- Valparaiso – 9327 km
- Numea – 1488 km
Nowa Zelandia jest najodleglejszym od Polski państwem i położona jest niedaleko antypodów naszego kraju.
Środowisko geograficzne
Archipelag nowozelandzki jest najdalej na południe wysuniętą częścią Oceanii, na południowy wschód od Australii. Nowa Zelandia składa się z dwóch większych i wielu mniejszych wysp, między innymi Stewart, Great Barrier, d’Urville’a.
Historia
Do ok. 1280 roku Nowa Zelandia była bezludna, aż z wysp Oceanii zaczęli przypływać i osiedlać się Maorysi. Najpierw zasiedlili Wyspę Południową, a potem kolejne lądy.
Europejskim odkrywcą wysp był holenderski podróżnik Abel Tasman, który przy próbie wysadzenia załogi 18 (niektóre źródła podają 19) grudnia 1642 roku w północnej części Wyspy Południowej został zaatakowany przez tubylców, co skończyło się śmiercią czterech ludzi. Po tym wydarzeniu odpłynął, a miejsce nieudanego lądowania nazwał Zatoką Morderców (nid. Moordenaarsbaai), znaną dziś jako Golden Bay (pol. Złota Zatoka). Kolonizacja rozpoczęła się po 127 latach, kiedy w 1769 ląd został ponownie odkryty przez brytyjskiego podróżnika i odkrywcę Jamesa Cooka. Pierwszymi osadnikami byli głównie przybyli z Australii poławiacze fok i wielorybów, a jednym z pierwszych zamieszkanych na dłużej miejsc – obóz w pobliżu fiordu Dusky Sound leżącego w najdalej wysuniętym na zachód punkcie Wyspy Południowej (lata 90. XVIII wieku).
Pierwsze kilkadziesiąt lat to czas konfliktów między Maorysami a brytyjskimi kolonizatorami (składającymi się w większości ze złodziei, morderców i gwałcicieli zesłanych z więzień na terenie Wielkiej Brytanii). Najkrwawszy miał miejsce w 1809 roku po tym, jak służący jako marynarz na angielskim statku Boyd maoryski wódz Te Ara został wychłostany za nieposłuszeństwo. Kilka dni po zejściu na ląd w Whangaroa załoga Boyda (około 70 osób) została niemal całkowicie wymordowana i zjedzona przez współplemieńców żądnego rewanżu Te Ary. Na wieść o masakrze i spaleniu statku przebywający w Nowej Zelandii Europejczycy zaatakowali mylnie posądzonych o rzeź Anglików mieszkańców wioski Rangihoua, zabijając od 16 do 60 z nich. W wyniku tych zdarzeń zaprzestano podróży do Nowej Zelandii na kolejne kilka lat.
Dopiero 6 lutego 1840 podpisano porozumienie pomiędzy 500 przywódcami maoryskich plemion a reprezentacją brytyjskiej korony. Był to „Traktat Waitangi”, uważany przez historyków za dokument tworzący Nową Zelandię. Na pamiątkę tamtego wydarzenia, co roku 6 lutego obchodzi się święto narodowe „Waitangi Day”. Jednak podpisanie porozumienia nie zakończyło sporów między Maorysami a Europejczykami i dochodziło do wielu zbrojnych potyczek. Potyczki te w II połowie XIX wieku przekształciły się w dwie krwawe wojny przegrane przez Maorysów.
Od 1856 roku Nowa Zelandia posiada własny rząd, w ramach brytyjskiej kolonii. W 1907 uzyskała status dominium, a w 1947 stała się w pełni niepodległym państwem.
Udział w wojnach światowych
W latach 1914–1918, do ANZAC (Korpus Australijsko-Nowozelandzki) wstąpiło 100 tysięcy mężczyzn, by walczyć po stronie aliantów.
W czasie I wojny światowej straciło życie prawie 17 tysięcy Nowozelandczyków (ówczesna ludność Nowej Zelandii wynosiła ok. 1 mln osób). Przyczyną był błąd dowództwa: desant na turecki półwysep Gallipoli, podczas którego od 25 kwietnia 1915 (dziś obchodzonego jako Dzień ANZAC) do czasu ewakuacji osiem miesięcy później zginęło tam 8587 żołnierzy z Australii i Nowej Zelandii.
3 września 1939 Nowa Zelandia – w ślad za Wielką Brytanią – wypowiedziała wojnę Niemcom. Podczas II wojny światowej wcielono do armii 200 tysięcy obywateli. Wzięli oni udział w kampaniach: przeciwko Japonii na Pacyfiku (pod dowództwem MacArthura), w Afryce Północnej, we Włoszech i na Krecie (Grecja). Zginęło ponad 10 tysięcy walczących.
Terytoria zależne
- Dependencja Rossa – terytorium zależne
- Niue – samorządne terytorium stowarzyszone
- Tokelau – terytorium zależne
- Wyspy Cooka – samorządne terytorium stowarzyszone
Geografia
Nowa Zelandia to państwo wyspiarskie położone w południowo-zachodniej części Oceanu Spokojnego, 1600 km na południowy wschód od Australii. Obejmuje wyspy: Południową (150,5 tys. km²) i Północną (114,7 tys. km²) rozdzielone Cieśniną Cooka, oraz szereg małych (m.in. Stewart, Kermadec, Chatham, Campbell). Do Nowej Zelandii należą także trzy zamorskie terytoria w Oceanii: Tokelau, Niue oraz Wyspy Cooka (dwa ostatnie są państwami stowarzyszonymi).
Powierzchnia wysp jest mocno zróżnicowana. Na Wyspie Południowej znajdują się Alpy Południowe, z najwyższym szczytem – Górą Cooka (3754 m n.p.m.) i największym lodowcem Tasmana o długości ok. 29 km. Na Wyspie Północnej istnieje szereg pasm górskich ciągnących się równolegle do równin u wybrzeży. W centralnej części wyspy mieści się kilka stożków wulkanicznych (3 czynne), gejzery i wiele gorących źródeł.
Ze względu na trwającą od milionów lat izolację około 80% flory Nowej Zelandii stanowią gatunki endemiczne, nie spotykane gdzie indziej. Naturalne ekosystemy budowane przez gatunki rodzime zajmują współcześnie jednak tylko 10–15% powierzchni wysp.
Ze zwierząt występują: 2 gatunki nietoperzy, ok. 30 gatunków gadów, w tym endemiczny tuatara (hatteria), ptaki nielotne: takahe, papuga kakapo i kiwi oraz papuga kea, żyjąca w pokrytych śniegiem Alpach Południowych. Poza nietoperzami nie ma naturalnie występujących ssaków. Duże zagrożenie dla gatunków endemicznych stanowią zwierzęta sprowadzone przez osadników, m.in.: koty, psy, szczury, króliki.
Klimat podzwrotnikowy morski, opady równomiernie rozmieszczone w ciągu roku.
Średnia temperatura powietrza i średnie opady dla stolicy kraju wynoszą: w styczniu +16 °C i 74 mm, w lipcu +8 °C i 130 mm.
Wyspy
- Wyspa Północna,
- Wyspa Południowa,
- Wyspa Stewart,
- Wyspy Chatham,
- Wyspy Kermadec,
- Wyspy Antypodów,
- Wyspy Auckland.
Największe miasta w Nowej Zelandii
Największe miasta w Nowej Zelandii według liczebności mieszkańców (stan na 30.06.2012):
| L.p. | Miasto | Region | Liczba ludności |
|---|---|---|---|
| 1. | Auckland | Auckland | 1 454 300 |
| 2. | Manukau | Auckland | 438 400 |
| 3. | Christchurch | Canterbury | 375 900 |
| 4. | North Shore | Auckland | 285 100 |
| 5. | Waitakere | Auckland | 221 400 |
| 6. | Wellington | Wellington | 201 300 |
| 7. | Hamilton | Waikato | 176 900 |
| 8. | Tauranga | Bay of Plenty | 121 900 |
| 9. | Dunedin | Otago | 118 400 |
| 10. | Lower Hutt | Wellington | 102 100 |
Transport
Transport drogowy
Dróg wielopasmowych jest mało, na ogół znajdują się tylko między dużymi miastami.
Istnieje dobrze rozbudowana sieć autobusowych połączeń miastowych i międzymiastowych.
Zasady ruchu:
- obowiązuje ruch lewostronny,
- ustępuje się pojazdom nadjeżdżającym z lewej strony,
- dopuszczalne prędkości: 100 km/h w terenie niezabudowanym, 50 km/h w zabudowanym.
W Dunedin znajdują się najbardziej strome ulice na świecie. Nachylenie Baldwin Street wynosi 38%.
Transport lotniczy
Nowa Zelandia ma bezpośrednie połączenia lotnicze z Wyspami Pacyfiku, wszystkimi wielkimi miastami Australii, wieloma we wschodniej Azji, a także miastami w Ameryce Północnej i Ameryce Południowej.
Głównym portem lotniczym jest Auckland International Airport w Mangere, 24 km na południowy zachód od centrum Auckland. Międzynarodowe lotnisko w Hamilton obsługuje przede wszystkim linie nowozelandzkie i połączenia z Australią. Lotnisko w stolicy kraju – Wellington – ma ograniczone możliwości przyjmowania samolotów odrzutowych ze względu na zbyt krótkie pasy startowe. Głównym portem lotniczym Wyspy Południowej jest Christchurch.
Nowozelandzkie linie lotnicze:
- Air New Zealand
- JetConnect
- Origin Pacific Airways (przeloty krajowe)
- Jetstar
W dużych miastach oraz w rejonach turystycznych dostępne są także helikoptery.
Transport wodny
Wyspy Północna i Południowa są skomunikowane nowoczesnymi połączeniami promowymi. Promy pływają między Wellington i Picton. Podróż trwa 2–3 godziny. Przeprawa promowa przez Cieśninę Cooka uważana jest za jedną z najbardziej malowniczych na świecie.
Nową Zelandię odwiedza wiele statków wycieczkowych, ale nie działają żadne regularne zagraniczne linie pasażerskie.